Tradicionalni drveni prozori u Boki Kotorskoj i njihova restauracijaPublication Traditional wooden windows in Boka Kotorska and their restoration has resulted from the project Traditional materials and building techniques in Boka Kotorska – Improving knowledge and skills of wooden windows restoration and lime mortar application. This project, implemented by EXPEDITIO in the period 2014-2016 and funded by the Headley Trust from the UK, was aimed at increasing the knowledge and awareness of the use of traditional materials and construction techniques in the restoration of buildings in accordance with contemporary challenges.

To view the publication click here Tradicionalni drveni prozori u Boki Kotorskoj i njihova restauracija

Upotreba tradicionalnih zanata, tehnika i materijala je jedan od najvažnijih elemenata u procesu restauracije i održavanja graditeljskog nasljeđa. Kontinuitet upotrebe tradicionalnih tehnika i zanata u okviru graditeljskog nasljeđa je fundamentalan za njegov izražaj, i od suštinskog je značaja za popravku i obnovu objekata graditeljskog nasljeđa. Takođe, zanati su dio nematerijalnog nasljeđa kao oblik znanja i učenja i kao ekonomski proces. Ipak, u regionu Jugoistočne Evrope, uključujući i Crnu Goru, korišćenju tradicionalnih zanata, tehnika i materijala u procesu restauracije graditeljskog nasljeđa ne daje se dovoljan značaj.
Tradicionalni zanati se suočavaju s opasnošću od izumiranja, zamjenjuju se novim tehnikama koje su često nekompatibilne sa tradicionalnim. Ovi problemi su posebno izraženi posljednjih godina, kada je intenzivirana gradnja i neadekvatna restauracija, naročito na crnogorskom primorju. Sve ovo se događa zato što zanatlije, arhitekte i vlasnici kuća ne posjeduju adekvatno znanje o primjeni tradicionalnih materijala i tehnika, kao i zbog nedostatka dobrih primjera. Nedostaju takođe i pristupačne informacije o tradicionalnim tehnikama, zanatima i materijalima. Postojeća literatura o ovoj temi u zemljama Jugoistočne Evrope, uključujući i Crnu Goru, nedovoljna je i rijetka. Knjige, dokumenta i ostala literatura koja se može naći je često pretjerano teorijska, bazirana ili na vrlo uopštenom, širokom (teorijskom) pristupu ili tretira samo određene teme i ne može se koristiti za praktičan rad. Problem predstavlja i to što je postojeća literatura uglavnom na stranim jezicima.

Kroz projekat Tradicionalni materijali i tehnike gradnje u Boki Kotorskoj planirano je da se nastave napori u vezi sa podsticanjem i promovisanjem upotrebe tradicionalnih tehnika i materijala u procesu restauracije, koji već postoje na prostoru Jugoistočne Evrope.

EXPEDITIO je u periodu 2002-2004, u saradnji sa Svenska byggnadsvårdsföreningen – Švedskom asocijacijom za brigu o nasljeđu, zajednički organizovao tri volonterska radna kampa restauracije u Perastu, koji su imali za cilj promovisanje primjene tradicionalnih tehnika i materijala. Kao rezultat, 2004. godine je izdata knjiga Vrata u tradicionalnoj arhitekturi Boke Kotorske i njihova restauracija.

Tokom 2008. godine, organizacije Nacionalni trast za Englesku, Vels i Sjevernu Irsku /National Trust of England, Wales and Northern Ireland/, Evropa Nostra, Kulturno nasljeđe bez granica/Cultural Heritage without Borders - CHwB/ i EXPEDITIO razvile su upitnik o tradicionalnim tehnikama, zanatima i materijalima koji se koriste u restauraciji istorijskih građevina u Jugoistočnoj Evropi. Rezultati ovog istraživanja objavljeni su u dvojezičnoj knjizi Izrada programa održavanja i zanati u restauraciji graditeljskog nasljeđa – Development of Maintenance Programs and Tools for Historic Building preservation.

Od 2007. godine Kulturno nasljeđe bez granica – CHwB sprovodi regionalne kampove restauracije koji imaju za cilj da obrazuju buduće generacije stručnjaka za restauraciju – uključujući praktično iskustvo u nastavni program univerziteta i obezbjeđujući standarde visokog kvaliteta. Organizacija CHwB je do sada organizovala 22 kampa na 6 istorijskih lokaliteta širom Zapadnog Balkana, i za tu aktivnost je 2014. godine dobila prestižnu nagradu Evropske unije za kulturno nasljeđe, nagradu organizacije Evropa Nostra u kategoriji Obrazovanje, obuka, podizanje svijesti.

U okviru projekta Tradicionalni materijali i tehnike gradnje u Boki Kotorskoj, na Slavjanskoj čitaonici u Dobroti, u periodu od 4. do 6. maja 2015. održan je Radni kamp restauracije drvenih prozora. Kamp je organizovala NVO Expeditio u saradnji sa Kulturnim nasljeđem bez granica - CHwB, a učesnici su imali priliku da od majstora stolara, kroz konkretan rad, nauče osnovne principe restauracije i prođu obuku za korišćenje tehnika restauracije.

Učesnici/e Radnog kampa restauracije drvenih prozora: Mehdi Belasri, Milan Blagojević, Besnik Derviši, Svetlana Dukić, Marko Ilijanić, Martina Lochert, Irena Milačić, Aleksandra Mirić, Dubravka Šušić, Milica Tanasijević, Ivan Volarević, Dejan Zafirov
Majstori: Lan Bajrami, Željko Čelanović
Konsultanti: Lejla Hadžić, Ilija Lalošević
EXPEDITIO tim: Aleksandra Kapetanović, Biljana Gligorić, Sanja Vuković

U fokusu projekta Tradicionalni materijali i tehnike gradnje u Boki Kotorskoj su bili tradicionalni drveni prozori jer su posljednjih godina oni posebno ugroženi i u velikoj mjeri se zamjenjuju novim PVC prozorima.
Tradicionalni drveni prozori predstavljaju značajne arhitektonske elemente građevina i svjedoče o umjetničkom, društvenom, ekonomskom i tehnološkom razvoju prošlih vremena. Način izrade i izgled prozora odražava arhitektonske stilove i modu određenih epoha, status građevina i značaj pojedinačnih prostorija unutar njih, kao i način života stanovništva određenog naselja ili regiona. Prozori su posebno osjetljivi elementi pošto se relativno lako mogu transformisati ili zamijeniti. Takve intervencije obično pogađaju ne samo samu građevinu već i izgled određenih graditeljskih cjelina, odnosno istorijskih gradova.

Ovom publikacijom smo htjeli da skrenemo pažnju na vrijednost tradicionalnih drvenih prozora i njihov značaj u očuvanju izuzetnog i kompleksnog nasljeđa Boke Kotorske, kao i da ukažemo na neophodnost njihovog čuvanja, kako restauracije i održavanja tako i izrade novih, korišćenjem tradicionalnih tehnika i tradicionalnih materijala.

U publikaciji su prikazani istorijat, karakteristike i elementi tradicionalnih drvenih prozora, analizirane su njihove vrijednosti i razlozi zbog kojih ih treba čuvati. Kroz komparativnu analizu karakteristika tradicionalnih drvenih, i savremenih fabrički proizvedenih prozora, ispitivana je opravdanost zamjene starih prozora savremenim. Prikazani su uobičajeni problemi drvenih prozora i date smjernice za njihovu restauraciju.
U publikaciji su analizirani tradicionalni drveni prozori stambene arhitekture u Boki Kotorskoj, kroz njihov istorijski razvoj, karakteristike, tipove i elemente. Međutim, razmatrane vrijednosti, problemi, principi i smjernice za restauraciju mogu biti upotrebljivi i za tradicionalne prozore u drugim područjima.

Ova publikacija može biti podsjetnik, kako stručnjacima, arhitektama i konzervatorima, tako i zanatlijama, ali i svima koji na svojim kućama imaju tradicionalne prozore, o tome koje su njihove vrijednosti i kako ih treba čuvati.

Nadamo se da će publikacija makar u određenoj mjeri doprinijeti da se sačuvaju tradicionalni drveni prozori u Boki, ali i drugim djelovima Jugoistočne Evrope, i podstaknuti studioznije bavljenje ovom i sličnim temama vezanim za tradicionalne tehnike i zanate.

Da pogledate publikaciju kliknite ovdje Tradicionalni drveni prozori u Boki Kotorskoj i njihova restauracija 

EXPEDITIO is a non-governmental organization whose mission is to encourage sustainable spatial development in Montenegro and SEE region through activity in the fields of sustainable architecture, cultural heritage, urban planning and through projects that encourage overall development of the civil society. Expeditio was established in 1997.

Gradimo održivo!

gradimo odrzivo

ZELENA KNJIGA

Priručnik za sprovođenje energetskih pregleda zgrada

PRIRUCNIK

ODR SKOLA

Publications

 
 

Expeditio portfolio

Reference EXPEDITIO issuu res

Here you can see Expeditio references.

EXP publikacije1

ted ed

KOTOR YOUTUBE

Film parking day

ozivljavanje1

ABECEDA NEZAVISNE

Follow us

facebook twitter

Never doubt that a small group of thoughtful, committed people can change the world. Indeed, it is the only thing that ever has.
Margaret Mead, anthropologist

Izdvajamo projekte u oblasti održive gradnje

Portal: zelenagradnja.me
Portal zelenagradnja.me namijenjen je arhitektima, srodnim inženjerskim strukama i svima vama koji se zalažete za održivi prostorni razvoj. Portal će vam pomoći da unaprijedite svoja znanja o "zelenoj" gradnji uz sveobuhvatne informacije i savjete za kreiranje ekološki odgovornih arhitektonskih rješenja.

zelenagradnja.me baner2

ENEA - Energy Efficiency Living Lab
Suočavanje sa izazovima nedovoljne energetske efikasnosti u sektoru građevinarstva kroz podsticanje razmjene znanja među akterima iz Italije, Albanije i Crne Gore.

enea

PREFAB Ø ENERGY
Razmjena znanja radi unapređenja proizvoda i usluga u oblasti energetski efikasne prefabrikovane gradnje

poster resize

Benefit Living
GRADIMO savremene, energetski efikasne i ekonomski isplative kuće u Crnoj Gori

brosura benefit naslovna

Dani energije u Crnoj Gori
Sprovođenje kampanje "The Sustainable Energy Europe" u Crnoj Gori

drMILAPUCAR

Gradimo ekološki - gradimo sa prirodom
Kampanja sa ciljem upoznavanja šire i stručne javnosti sa različitim vidovima ekološkog graditeljstva

poster odrziva

Seminar: Održiva gradnja u Crnoj Gori, Cetinje

00 cetinje Daniel Fügenschuh

Upravljanje prostorom - promocija EU strandarda

promocija eu standarda

Expeditio results

Messenger Codes make it easy to start conversations with our FB Page. To get in touch, simply scan a code using the Messenger app.

messenger code 184411208424347