zvecanZvečan je vijekovima bio brana raznoraznim osvajačima. Po narodnom predanju, grad je često i rado pohodio Kraljević Marko, pa ga mnogi i danas nazivaju "Markovim gradom". Na lijevoj obali Ibra, tamo gdje u svoje korito prihvata rijeku Sitnicu, visoko na brdu iznad Kosovske Mitrovice, nalazi se Zvečan, jedan od najstarijih i najznamenitijih srpskih srednjovjekovnih gradova.

 

Sagrađen na visokoj i teško pristupačnoj kupi, Zvečan je tokom više vijekova imao dominantan položaj nad dolinama i putevima koji se ispod njega ukrštaju i vode ka staroj Raškoj, Kosovu, Drenici i Ibarskom Kolašinu, a kasnije i u odbrani obližnjeg, takođe znamenitog, starog rudnika Trepča.

Da bi se bolje shvatio značaj utvrđenog grada Zvečana za odbranu srpskih krajeva od tuđinskih vojski, treba reći da se u srednjem vijeku pod imenom "grad" nije podrazumijevalo veliko uređeno naselje, nego utvrđenje koje je služilo za odbranu naselja, važnih komunikacija, određenih mjesta i krajeva. Gradovi su u to vrijeme bili zaštitna brana kroz klisure, tjesnace i područja kojima su se najlakše probijale tuđinske horde i osvajači.

Među najznačajnije srednjovjekovne gradove na Kosovu i Metohiji spadaju Zvečan, Lipljan, Novo Brdo, Prizren, Vučitrn, Višegrad (Dušanov grad) na Prizrenskoj Bistrici i drugi.

O značaju Zvečana kao utvrđenog grada prema susjednoj Vizantiji govori i činjenica da se on pominje u istorijskim izvorima već u ranom srednjem vijeku.

Prvi pomen Zvečana vezan je za ime bugarskog cara Simeona, s kraja IX i početka X vijeka, za koga se kaže da je u mnogobrojnim ratovima Vizantije imao uspjeha i da je sagradio veliki broj gradova i tvrđava na Balkanskom poluostrvu - "sve do Zvečana na stavama Ibra i Sitnice".

Međutim, prvi sigurni istorijski podaci o Zvečanu kao pograničnom gradu srpsko-vizantijske granice dosežu do poznate vizantijske carice Ane Komnin, koja piše da je 1091-1093 vizantijski car Aleksije Komnin tri puta dolazio do srpske granice ne bi li umirio lukavog i vještog župana Vukana, koji je uspio da pod Zvečanom potuće Grke i povuče se u tvrđavu.

Drugi siguran podatak govori da je Nemanja 1171. godine kod sela Pantina, blizu Zvečana, potukao Vizantince i pristalice svoje braće potpomognute stranim najamnicima. U toj bici poginuo je Nemanjin brat Tihomir, udavivši se u Sitnici, a Nemanja je u crkvi Svetog Đurđa u gradu Zvečanu održao blagodarenje.

Autentični istorijski zapisi dalje kažu: godine 1321, poslije smrti kralja Milutina, u borbi za prijesto Milutinov stariji sin Konstantin bio je ubijen od takmaca za prijesto i polubrata Stefana Dečanskog, a potom sahranjen u crkvi Svetog Đurđa na Zvečanu.

Deset godina kasnije (1331) istu tragičnu sudbinu doživio je i Stefan Dečanski, koga je njegov sin, kralj Dušan, svrgao sa prijestola i zarobio u gradu Petriču više Nerodimlja, pa potom zatočio u Zvečanu, gdje je stari kralj nasilno umoren.

U istorijskim izvorima se dalje navodi da je tokom 1360. godine Zvečan pripadao "čelniku Musi", zetu kneza Lazara, a potom knezu Vojislavu Vojinoviću, županu Nikoli Altomanoviću, da bi konačno prešao u posjed Vuka Brankovića, koji ga je držao do 1396. godine, kada su ga zauzeli Turci.

Zbog svog dugog postojanja i velikog značaja koji je imao za srpsku srednjovjekovnu državu, nije ni slučajno ni neobično da se grad Zvečan pominje i u našim epskim narodnim pjesmama i da su neke od najljepših stranica te poezije posvećene Kraljeviću Marku, koji je sa svojim Šarcem pohodio Zvečan.

Po narodnom predanju, naime, Kraljević Marko je često navraćao u Zvečan, pa narod na Kosovu i Metohiji i danas srednjovjekovni grad Zvečan naziva Gradom (ili Kulom) Kraljevića Marka.

Zvečanski grad, koji već deset vijekova dominira nad Ibrom i Sitnicom, sastojao se iz tri dijela: Gornjeg grada, izgrađenog na platou na samom vrhu brda, Donjeg grada, sa zaštitnim zidovima i kulama i Podgrađa, sa trgom kao najnižim dijelom, u okviru koga su se nalazili utvrđeni objekti sa trgom, bunari-studenci i lagumi koji su vodili do same obale Ibra, da bi u slučaju opsade grada omogućavali normalno snabdijevanje vodom.

U Gornjem gradu otkopani su zidovi glavne osmougaone kule, crkve Svetog Đurđa i zidine citadele sa pet kula i dvije cisterne. U Podgrađu, južno od Gornjeg grada, na maloj stijeni postojalo je utvrđenje zvano Mali Zvečan, koje je imalo ulogu da štiti Podgrađe sa trgom i da prihvati vojnu posadu i straže. Pored crkve Svetog Đurđa Nemanja je pred kraj XII vijeka sagradio i crkvu Svetog Stefana. Treća srednjo¬vjekovna crkva nalazila se ispod Zvečana i bila je posvećena Svetom Dimitriju.

Dragiša SPREMO

EXPEDITIO is a non-governmental organization whose mission is to encourage sustainable spatial development in Montenegro and SEE region through activity in the fields of sustainable architecture, cultural heritage, urban planning and through projects that encourage overall development of the civil society. Expeditio was established in 1997.

Gradimo održivo!

gradimo odrzivo

ZELENA KNJIGA

Priručnik za sprovođenje energetskih pregleda zgrada

PRIRUCNIK

ODR SKOLA

Publications

 
 

Expeditio portfolio

Reference EXPEDITIO issuu res

Here you can see Expeditio references.

EXP publikacije1

ted ed

KOTOR YOUTUBE

Film parking day

ozivljavanje1

ABECEDA NEZAVISNE

Follow us

facebook twitter

Never doubt that a small group of thoughtful, committed people can change the world. Indeed, it is the only thing that ever has.
Margaret Mead, anthropologist

Izdvajamo projekte u oblasti održive gradnje

Portal: zelenagradnja.me
Portal zelenagradnja.me namijenjen je arhitektima, srodnim inženjerskim strukama i svima vama koji se zalažete za održivi prostorni razvoj. Portal će vam pomoći da unaprijedite svoja znanja o "zelenoj" gradnji uz sveobuhvatne informacije i savjete za kreiranje ekološki odgovornih arhitektonskih rješenja.

zelenagradnja.me baner2

ENEA - Energy Efficiency Living Lab
Suočavanje sa izazovima nedovoljne energetske efikasnosti u sektoru građevinarstva kroz podsticanje razmjene znanja među akterima iz Italije, Albanije i Crne Gore.

enea

PREFAB Ø ENERGY
Razmjena znanja radi unapređenja proizvoda i usluga u oblasti energetski efikasne prefabrikovane gradnje

poster resize

Benefit Living
GRADIMO savremene, energetski efikasne i ekonomski isplative kuće u Crnoj Gori

brosura benefit naslovna

Dani energije u Crnoj Gori
Sprovođenje kampanje "The Sustainable Energy Europe" u Crnoj Gori

drMILAPUCAR

Gradimo ekološki - gradimo sa prirodom
Kampanja sa ciljem upoznavanja šire i stručne javnosti sa različitim vidovima ekološkog graditeljstva

poster odrziva

Seminar: Održiva gradnja u Crnoj Gori, Cetinje

00 cetinje Daniel Fügenschuh

Upravljanje prostorom - promocija EU strandarda

promocija eu standarda

Expeditio results

Messenger Codes make it easy to start conversations with our FB Page. To get in touch, simply scan a code using the Messenger app.

messenger code 184411208424347